20-950 LUBLIN, ul. Akademicka 13
tel. (+ 081) 445-69-91,
445-65-81, 445-66-11
Historia jednostki rozpoczyna siÄ™ od przybycia Prof. dr. Romana PrawocheÅ„skiego seniora do tworzonej na Wydziale Rolnym UMCS Katedry Ogólnej Hodowli ZwierzÄ…t. Profesor PrawocheÅ„ski byÅ‚ wybitnym uczonym w dziedzinie nauk zootechnicznych i pasjonatem hodowli koni. DziÄ™ki jego wiedzy, zamiÅ‚owaniom i pozycji można byÅ‚o utworzyć nowÄ… jednostkÄ™. Wraz z powstaniem w 1952 r. WydziaÅ‚u Zootechnicznego w Wyższej Szkole Rolniczej, utworzono tu KatedrÄ™ SzczegóÅ‚owej Hodowli ZwierzÄ…t, a w niej ZakÅ‚ad Hodowli Koni i Owiec. HodowlÄ… koni zajÄ…Å‚ siÄ™ wychowanek Profesora PrawocheÅ„skiego, mgr inż. Ewald Sasimowski (w ZakÅ‚adzie i Katedrze do 1993 r.). Późniejszego profesora dr. hab., dr. h.c. Uczelni na tym etapie najbardziej pochÅ‚onęły tematy badawcze zwiÄ…zane z ocenÄ… ogierów-reproduktorów, koÅ„mi garwoliÅ„skimi, a w ramach przewodu doktorskiego - koÅ„mi biÅ‚gorajskimi, kopczykami podlaskimi i koÅ„mi maÅ‚opolskimi. Najważniejszym i najbardziej znanym osiÄ…gniÄ™ciem byÅ‚o skonstruowanie aparatu do mierzenia maksymalnej siÅ‚y uciÄ…gu i chÄ™ci ciÄ…gniÄ™cia, który staÅ‚ siÄ™ tematem pracy habilitacyjnej. Opracowana metodyka zostaÅ‚a wprowadzona jako obowiÄ…zujÄ…ca w ocenie ogierów uznanych. W lutym 1963 r. utworzono ZakÅ‚ad Hodowli Koni, a jego kolejnymi pracownikami zostali ówczesny mgr inż. Marian BudzyÅ„ski (w ZakÅ‚adzie do 1997 r.) oraz mgr inż. BronisÅ‚aw JeleÅ„ (w ZakÅ‚adzie w latach 1965-1977). Opracowano wówczas m.in. metodÄ™ szacowania masy ciaÅ‚a koni różnych ras na podstawie pomiarów. Badania dotyczÄ…ce oceny predyspozycji ruchowych koni pociÄ…gowych stanowiÅ‚y temat rozprawy doktorskiej mgr. inż. Mariana BudzyÅ„skiego. W 1970 roku ZakÅ‚ad powiÄ™kszyÅ‚ siÄ™ o inż. Zbigniewa Lisa (w ZakÅ‚adzie do 1973 r.) oraz Mariana Kapronia, ówczesnego studenta WydziaÅ‚u Zootechnicznego (w ZakÅ‚adzie i późniejszej Katedrze do 2009 r.). Tematyka badawcza pracy doktorskiej mgr. BronisÅ‚awa Jelenia dotyczyÅ‚a wysokoÅ›ci skoków koni przez przeszkody, pracy habilitacyjnej dr. Mariana BudzyÅ„skiego powtarzalnoÅ›ci wskaźników ruchu koni, a doktorskiej mgr. Mariana Kapronia powtarzalnoÅ›ci wyników maksymalnej siÅ‚y uciÄ…gu koni. Ponadto prowadzono kompleksowe badania zwiÄ…zane z żywieniem, kosztami wychowu oraz ocenÄ… dzielnoÅ›ci koni. W ZakÅ‚adzie przez kilka lat pracowali również Zbigniew SÅ‚omka, Elżbieta DeryÅ‚o, Grzegorz HoÅ‚oÅ„ski, Krzysztof IwaÅ„czyk, Anna Seweryn i CzesÅ‚awa KaczyÅ„ska. W latach 1977-1978 zostali zatrudnieni studenci SÅ‚awomir Pietrzak i Ryszard Kolstrung oraz mgr inż. Leszek SoÅ‚tys (ten ostatni w ZakÅ‚adzie do 1997 r.).
Wobec braku kuców na polskim rynku, dziÄ™ki którym można by już maÅ‚e dzieci uczyć jazdy konnej, Profesor Sasimowski powziÄ…Å‚ ideÄ™ wyhodowania polskiej rasy takich zwierzÄ…t. Wraz z zespoÅ‚em wspóÅ‚pracowników rozpoczÄ…Å‚ tworzenie jej pod koniec lat 70., na bazie ras maÅ‚ych koni dostÄ™pnych w owym czasie w Polsce. Ze wzglÄ™du na swojÄ… kolebkÄ™ zostaÅ‚y nazwane kucami feliÅ„skimi. Populacja kuców rozrosÅ‚a siÄ™ i rozprzestrzeniÅ‚a w caÅ‚ym kraju. Obecnie jest objÄ™ta opiekÄ… Polskiego ZwiÄ…zku Hodowców Koni i prowadzony jest dla niej osobny dziaÅ‚ Polskiej KsiÄ™gi Kuców. HodowlÄ™ nadzoruje Dr hab. Ryszard Kolstrung prof. UP.
Krzyżowanie koni póÅ‚krwi oraz ocena potomstwa staÅ‚y siÄ™ przedmiotem rozprawy doktorskiej Zbigniewa SÅ‚omki i Anny Seweryn, natomiast wpÅ‚yw koni peÅ‚nej krwi angielskiej na hodowlÄ™ i produkcjÄ™ koni wierzchowych i ogólnoużytkowych rozprawy habilitacyjnej Mariana Kapronia. W 1982 r. pracownikiem ZakÅ‚adu zostaÅ‚a piszÄ…ca te sÅ‚owa mgr inż. Anna Hulewicz.
W latach 80. Profesor Sasimowski koordynowaÅ‚ w Polsce badania zlecone przez Min. NSzWiT, w zwiÄ…zku z czym również w ZakÅ‚adzie realizowano bardzo różnorodne tematy badawcze. W 1982 r. Profesor wraz z zespoÅ‚em objÄ…Å‚ opiekÄ… naukowÄ… rezerwatowÄ… hodowlÄ™ koników polskich w RoztoczaÅ„skim Parku Narodowym. W dalszych latach kontynuowaÅ‚ jÄ… Profesor KaproÅ„, a obecnie w ramach umowy z RPN opiekujÄ… siÄ™ niÄ… pracownicy jednostki. PoczÄ…tkowe stado piÄ™ciu koników liczy obecnie ok. 50 osobników. Koniki polskie z Ostoi w ZwierzyÅ„cu i utworzonej hodowli stajennej we Floriance staÅ‚y siÄ™ tematem licznych prac naukowych dotyczÄ…cych ich aklimatyzacji do warunków rezerwatowych, behawioru, wzrostu i rozwoju, użytkowania itp. W październiku br. odbyÅ‚a siÄ™ na Uczelni wystawa zorganizowana przez RPN na temat hodowli i badaÅ„ koników polskich. W 1986 r. z inicjatywy Profesora Sasimowskiego zostaÅ‚a zaÅ‚ożona ostoja koni biÅ‚gorajskich w Krajobrazowym Parku "Lasy Janowskie", gdzie ulokowano ostatnie osobniki tego typu rasowego odnalezione na terenie powiatu. W późniejszym czasie opiekÄ™ nad ostojÄ… przejÄ…Å‚ Profesor KaproÅ„. W omawianym okresie ówczesny Docent BudzyÅ„ski zapoczÄ…tkowaÅ‚ pionierskie badania nad ocenÄ… zrównoważenia systemu nerwowego koni. W ZakÅ‚adzie odbyÅ‚y siÄ™ trzy obrony rozpraw doktorskich: SÅ‚awomira Pietrzaka - na temat zwiÄ…zku prób użytkowoÅ›ci koni ras szlachetnych ze wskaźnikami pokroju i tempa wzrostu, Ryszarda Kolstrunga - na temat powiÄ…zania cech pokroju koni czystej krwi arabskiej z ich dzielnoÅ›ciÄ… wyÅ›cigowÄ… oraz Anny Hulewicz-Stachurskiej - dotyczÄ…cej wykorzystania wyników konkursów ujeżdżenia w ocenie wartoÅ›ci użytkowej koni. W ZakÅ‚adzie przez pewien czas pracowali inż. Andrzej Pajer oraz mgr inż. Jan Wojciechowski, w 1988 r. podjęła tu pracÄ™ mgr inż. Katarzyna Strzelec, a w 1989 r. mgr inż. MichaÅ‚ Pluta.
W 1991 r. Prof. dr. hab. Ewaldowi Sasimowskiemu nadano godność doktora honoris causa Akademii Rolniczej. SkÅ‚ad osobowy ZakÅ‚adu w 1996 r. zasilili mgr inż. Iwona Janczarek oraz mgr inż. Krzysztof Bocian. W okresie lat 90. przedmiotem badaÅ„ ZakÅ‚adu staÅ‚o siÄ™ m.in. opracowanie metod oceny stanu zaawansowania treningowego (np. telemetryczna ocena pracy serca i test niezależnych jeźdźców) i analiza treningu koni w różnych dyscyplinach jeździeckich i wyÅ›cigach, opracowanie metod oceny pokroju, okreÅ›lenie wartoÅ›ci hodowlanej koni, dziedziczenie cech pokroju i umaszczenia, a także analiza pojawiajÄ…cych siÄ™ prywatnych oÅ›rodków hodowli i użytkowania koni. Kontynuowano badania dotyczÄ…ce kuców feliÅ„skich, koników polskich oraz oceny stopnia zrównoważenia systemu nerwowego różnych ras. DziÄ™ki zasobom kadrowym, prowadzonym badaniom oraz możliwoÅ›ciom infrastrukturalnym, w 1994 r. wedÅ‚ug projektu Profesora Kapronia utworzono na ówczesnym Wydziale Zootechnicznym jako pierwszÄ… w Polsce specjalność "hodowla koni i jeździectwo" oraz na studiach zaocznych specjalność "hodowla i użytkowanie koni". W prowadzenie specjalnoÅ›ci zaangażowaÅ‚a siÄ™ caÅ‚a Katedra.
W 1997 r. stopieÅ„ doktora habilitowanego uzyskaÅ‚ SÅ‚awomir Pietrzak na podstawie rozprawy analizujÄ…cej systemy treningu koni sportowych w czoÅ‚owych klubach sportowych kraju. Praca habilitacyjna Anny Stachurskiej dotyczyÅ‚a zaÅ› dziedziczenia maÅ›ci koni wystÄ™pujÄ…cych u kuców feliÅ„skich, arabokoników i koników polskich. ZakÅ‚ad Hodowli Koni zostaÅ‚ wyodrÄ™bniony z poprzednio istniejÄ…cego Instytutu Hodowli i Użytkowania Koni i przeksztaÅ‚cony w KatedrÄ™ Hodowli i Użytkowania Koni. Pracownicy byÅ‚ej Pracowni Etologii ZwierzÄ…t pod kierunkiem Profesora BudzyÅ„skiego utworzyli odrÄ™bny ZakÅ‚ad. W nowo utworzonej Katedrze w 1988 r. odbyÅ‚a siÄ™ obrona pracy doktorskiej MichaÅ‚a Pluty na temat znormalizowanej pracy i żywienia kuców feliÅ„skich, arabokoników i koników polskich. W 1999 r. stopieÅ„ doktora habilitowanego uzyskaÅ‚ Ryszard Kolstrung. Jego dysertacja dotyczyÅ‚a użytkowania kuców feliÅ„skich i koników polskich. Kolejna obrona pracy doktorskiej przygotowanej przez KatarzynÄ™ Strzelec odbyÅ‚a siÄ™ w 2000 r. Jej tematem byÅ‚y parametry treningu i startów koni w rajdach dÅ‚ugodystansowych. W 2001 r. odbyÅ‚a siÄ™ obrona dysertacji doktorskiej Iwony Janczarek na temat oceny stanu zaawansowania treningowego koni wyÅ›cigowych oraz Krzysztofa Bociana analizujÄ…cej infrastrukturÄ™ i pogÅ‚owie koni utrzymywane w masowo powstajÄ…cych prywatnych stadninach w Polsce.
Na etacie technicznym w 1997 r. w Katedrze zostaÅ‚a zatrudniona Helena KaproÅ„ (w Katedrze do 2011 r.), która w 2002 r. obroniÅ‚a rozprawÄ™ doktorskÄ… na temat jakoÅ›ci miÄ™sa koÅ„skiego wykonanÄ… w Katedrze Oceny i Wykorzystania Surowców ZwierzÄ™cych. W późniejszych latach na terenie Katedry zrealizowano przewody doktorskie Jana Nogaja oraz studentów-doktorantów Jakuba PuchaÅ‚y, Patrycji Bereznowskiej, Elżbiety Czerniak, Agnieszki Dudek, Elżbiety Wnuk i Iwony Marchel. W roku 1999 pracÄ™ w Katedrze rozpoczÄ…Å‚ Robert KoszoÅ‚ko (do 2007 r.), w 2000 lek. wet. Maciej RuciÅ„ski, w 2004 r. mgr inż. Katarzyna Sieczkarek, w 2007 lek. wet. Krzysztof Stachurski (w Katedrze do 2012 r.). W 2003 r. utworzono w Katedrze PracowniÄ™ Jeździectwa, która funkcjonowaÅ‚a do 2013 r. Jej kierownikiem byÅ‚ prof. dr hab. SÅ‚awomir Pietrzak.
W nastÄ™pnej dekadzie w Katedrze prowadzone byÅ‚y badania naukowe dotyczÄ…ce m.in. wskaźników predyspozycji ruchowych koni w różnego rodzaju chodach i skokach przez przeszkody, oceny stylu skoków jeźdźców i koni przy wykorzystaniu komputerowej analizy obrazu, oceny tÄ™tna jako wskaźnika pobudzenia emocjonalnego koni, aklimatyzacji, wzrostu i rozwoju, zachowania siÄ™ koników polskich i koni biÅ‚gorajskich, zdolnoÅ›ci adaptacyjnych koników polskich do Å›rodowiska rezerwatu na podstawie analizy cech okrywy wÅ‚osowej, wskaźników zaawansowania treningowego koni sportowych i wyÅ›cigowych, struktury genetycznej i dziedziczenia cech umaszczenia koni różnych ras hodowanych w Polsce, skażenia pierwiastkami metali ciężkich sierÅ›ci i rogu kopytowego koni prymitywnych, warunków rozgrywania poszczególnych dyscyplin jeździeckich oraz ich wpÅ‚ywu na osiÄ…gane wyniki sportowe, metod obiektywizacji oceny koni w dyscyplinie ujeżdżenia, analizy i oceny wartoÅ›ci użytkowej i hodowlanej różnych ras koni w poszczególnych dyscyplinach sportu jeździeckiego, użytkowych i pokrojowych wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci kuców feliÅ„skich.
W 2011 r. stopieÅ„ doktora habilitowanego uzyskaÅ‚a Iwona Janczarek na podstawie dysertacji dotyczÄ…cej obiektywizacji metod oceny skoków luzem mÅ‚odych ogierów póÅ‚krwi. W 2012 r. w Katedrze opracowano program nowego 2-stopniowego kierunku studiów stacjonarnych w Polsce o nazwie "hipologia i jeździectwo". Kierunek ten zaczÄ…Å‚ funkcjonować na Wydziale Biologii i Hodowli ZwierzÄ…t w roku akademickim 2012/2013.
FunkcjÄ™ kierownika ZakÅ‚adu i późniejszej Katedry sprawowali kolejno profesorowie Ewald Sasimowski (1963-1977), Marian BudzyÅ„ski (1977-1992), Marian KaproÅ„ (1992-2008) i Anna Stachurska (od 2008-2017). W 2016 r. zostaÅ‚a przyjÄ™ta do Katedry dr inż. Izabela Wilk. Od marca 2017 r. kierownikiem Katedry zostaje dr hab. Iwona Janczarek prof. nadzw. UP. W 2017 r. do Katedry zostaje przyjÄ™ta mgr inż. Marta Liss, a dokÅ‚adnie rok później w 2018 mgr inż. Sylwester Tkaczyk.
Data aktualizacji: 22 marca 2018